مضرات و فواید مصرف کاکائو و شکلات + مشخصات و عکس های درخت کاکائو
شاید این موضوع کمی خنده‌دار و غیرقابل باور باشد، اما تا اواخر قرن ۱۷ میلادی، شکلات یا کاکائو (chocolate) ، ماده غذایی گران قیمتی در اروپا بود که فقط ثروتمندان سلطنتی از آن استفاده میکردند.
در آمریکای مرکزی نیز شکلات کالایی لوکس محسوب می‌شد و مردم از دانه‌های کاکائو به جای پول استفاده میکردند. اولین بار کریستف کلمب کاکائو را از آمریکا به اروپا آورد تا به ملکه اسپانیا نشان دهد.
در آن زمان از شکلات در انواع نوشیدنی‌ها استفاده می‌شد و برای گرفتن تلخی آن مقداری شکر به آن اضافه میکردند. در سال ۱۸۲۸، هلندی‌ها روشی اختراع کردند که طی آن چربی دانه‌های کاکائو گرفته می شد و از آن “کره کاکائو” تهیه می گردید. از باقی‌مانده آن نیز “پودر کاکائو” تهیه می‌شد.
گفته میشود جوزف‌فرای اولین کسی بود که در سال ۱۸۴۷ میلادی شکلات را به شکل امروزی روانه بازار کرد و برای اینکه قیمت شکلات کمی پایین بیاید به چربی کاکائو، چربی‌های دیگری هم افزود.
تلخ، شیری و سفید
کاکائو ماده‌ای تلخ مزه است که از دانه‌های درخت گرمسیری کاکائو به دست می‌آید.
دانه‌های کاکائو از نظر طعم، تلخی و عطر با هم متفاوت‌اند و گران‌‌ترین نوع کاکائو از دانه‌های درخت کرئیولو به دست می‌آید که تلخی آن نسبت به سایر کاکائوها خیلی کمتر است و تنها ۱۰ درصد شکلات‌های دنیا با استفاده از این نوع کاکائو تهیه میشود.
جالب است بدانید که در نوع مرغوب شکلات‌ها، تنها ۱۰ درصد کاکائو به کار می‌رود و بطور کلی شکلات ها را به سه دسته، تلخ، شیری و سفید تقسیم میکنند:
۱- شکلات‌های تلخ بدون شیر هستند.
۲- شکلات‌های شیری حاوی سیر، شکر و وانیل‌اند.
۳- در شکلات سفید تنها از چربی دانه کاکائو استفاده میشود.
برای طعم دادن به شکلات نیز از اسانس های پرتقال، توت‌فرنگی، نعناع، نارگیل، یا انواع مغزها استفاده میشود.
خواص شکلات و کاکائو
به گزارش گروه تغذیه و سلامتی ایران ناز تحقیقات جدید نشان داده است شکلات برای سلامت قلب مفید است و مانع از لخته شدن خون میشود. کلسترول خون را تنظیم کرده و به دلیل داشتن خواص آنتی‌اکسیدانی از التهاب و نابودی سلول‌ها جلوگیری میکند.
از طرف دیگر مصرف روزانه ۳۰ گرم شکلات تلخ فشار خون را به میزان قابل توجهی کاهش میدهد وسبب افزایش حافظه نیز میشود. این ماده خوراکی لذیذ میتواند روند سخت شدن عروق در افراد سیگاری را نیز کند نماید.
جالب است بدانید تئوبرومین موجود در شکلات در داروهای ضدسرفه استفاده میشود و خوردن شکلات تلخ میتواند دفعات سرفه و تاثیر سوء آن بر سیستم قلبی عروقی و اعصاب مرکزی را کاهش دهد.
شیر کاکائو نیز سبب سرحالی و تقویت عضلات میشود و برای ورزشکاران بسیار مفید است.
کاکائو، رفع کننده آسم و بهبود بخش سرفه‌ها
آسم را میتوان علاوه بر ناشی بودن از مشکلات تنفسی، ناشی از موارد آلرژی زا نیز دانست. کاکائو دارای زانتین و تئوفیلین است که در کاهش آلرژی‌ها مؤثر عمل میکنند. همچنین کاکائو حاوی تئوبرومین است که در درمان سرفه بسیار مؤثر است.
رفع یبوست، دردهای معده، بهبود عملکرد روده‌ها و گوارش با مصرف کاکائو
کاکائوی خام دارای فیبر زیادی است. فیبرها عملکرد سیستم گوارشی فرد را بهبود می‌بخشند. علاوه بر آن باید توجه داشت که این فیبرهای موجود در کاکائو می‌توانند با بهبود عملکرد روده‌ها و افزایش متابولیسم بدن به سلامتی روده بزرگ منجر شوند.
فیبرهای موجود در کاکائو و پوسته آن از یبوست جلوگیری میکنند. همچنین مصرف کاکائو میتواند فعالیت‌های میکروبی در معده را کاهش دهد.
کاکائو، تضمین سلامت پوست، مو و دندان‌ها
کاکائو مقدار کمی منیزیم و ویتامین C را در خود جای داده است به همین علت میتواند از پوست محافظت کند و به سلامت مو و افزایش حجم موهای افراد منجر شود.
آنتی‌اکسیدان موجود در این گیاه با پاکسازی سلول‌های مرده از پیری زودرس افراد جلوگیری میکند و به افراد با کاهش استرس، شادی و نشاط میبخشد. همچنین عصاره پودر کاکائو در سلامت دندان‌ها در برابر پوسیدگی و افزایش استحکام مینای دندان مؤثر است.
کاکائو دارای خواص ضد سرطانی و ضد التهابی
آنتی‌اکسیدان‌ها خاصیت ضد سرطانی دارند بنابراین میتوان گفت کاکائو حاوی آنتی‌اکسیدان های بسیاری است که خواص ضد سرطانی دارد. علاوه بر آن کاکائو التهاب‌ها و عفونت‌های پوست سر را کاهش میدهد بنابراین دارای خواص ضد التهابی نیز است.
کاهش وزن و افزایش اشتها با مصرف کاکائو
کاکائو از دسته ماده‌های غذایی – گیاهی است که آنتی‌اکسیدان بسیاری دارد که میتواند استرس را کنترل کند و سوخت و ساز بدن را افزایش دهد.
شکلات خام دارای فیبر کافی است که میتواند با ایجاد احساس سیری در شما به کاهش وزن و تعادل آن منجر شود.
علاوه بر آن افراد لاغر که در حین وعده‌های غذایی احساس بی میلی میکنند می‌توانند با مصرف شکلات به افزایش اشتهای خود کمک کنند.
کاکائو، افزایش دهنده سلامت قلب
کاکائو با افزایش گردش خون در بدن میتواند فرد را از ابتلاء به بیماریهای قلبی عروقی، آرتریت و افزایش کلسترول نامناسب بدن نجات دهد. افزایش اکسیژن در خون افراد منجر به کاهش سکته‌های قلبی و گرفتگی عروق در بدن فرد میشود.
کاربرد کاکائو
کاکائو در تهیه فرآورده‌های مختلف مانند انواع شکلات‌ها بسیار استفاده میشود. این ماده در تهیه دسرها برای سرو در وعده‌های مختلف از جمله صبحانه و عصرانه به همراه شیر یا بستنی کاربرد دارد.
و اما بشنوید از مضرات کاکائو و شکلات
فراموش نکنید قند و چربی موجود در شکلات میتواند سبب چاقی و افزایش کلسترول خون شود، پس در صورت مصرف آن باید چربی و قند سایر غذاها را کاهش دهید.
چربی زیاد میتواند برای افرادی که اضافه وزن دارند، بیماران کلیوی و افراد مبتلا به فشارخون بالا خطرناک باشد. همچنین باید بدانید که کاکائو و شکلات کافئین دارند و محرک اعصاب است به همین خاطر توصیه میشود در مصرف آن زیاده‌روی نکنید.
کاکائو میتواند برای برخی از افراد ایجاد حساسیت‌های پوستی، گوارشی، معده‌ای و میگرنی کند بنابراین بهتر است افرادی که به این ماده غذایی آلرژی دارند، در مصرف این ماده پرهیز کنند.
همچنین کافئین زیاد موجب افزایش استرس و اضطراب، تکرر ادرار، بی خوابی و افزایش ضربان قلب در افراد میشود. مصرف این ماده غذایی برای افراد مبتلا به نارسایی کلیه و بیماران مبتلا به آسم توصیه نمی‌شود.
ارزش غذایی کاکائو
شکلات‌های کاکائویی یا پودرهای کاکائو از محبوب تربن فراورده‌های دانه‌های گیاهی کاکائو است.
این ماده مصرفی دارای ویتامین‌های مختلف و مواد مغذی بسیاری است که از شایع‌ترین آنها میتوان به ویتامین K، ویتامین A، ویتامین E، فولات، کلسیم، آهن، منیزیم، پتاسیم، فسفر، روس، مس، منگنز، سلنیم، فیبر، پروتئین و ریبوفلاوین اشاره کرد.
مصرف پودر کاکائو به همراه شیر در وعده صبحانه و عصرانه از علاقه‌مندی های شهروندان ایرانی و سایر کشورها شده است.
این در حالی است که بسیاری از افراد از خواص دارویی گیاه کاکائو غافل اند و بیشتر به مصرف فرآورده‌ها یا پودر این گیاه برای تفریحات و دورهمی های خود روی آورده اند.
سه نکته شکلاتی:
۱- بهترین دما برای نگهداری شکلات ۱۵ تا ۱۸ درجه سانتی‌گراد است.
۲- شکلات را باید دور از تابش مستقیم نور آفتاب، در ظرف دربسته و در جای خشک نگه دارید.
۳- شکلات جاذب بو است و نباید مواد غذایی با بوی تند را در مجاورت آن قرار دهید.
درخت کاکائو
رده‌بندی علمی
فرمانرو: گیاه
راسته: پنیرک‌سانان
تیره: پنیرکیان
گونه: T. cacao
نام دوبخشی: Theobroma cacao
درخت کاکائو با نام علمی: Theobroma cacao درختی است همیشه‌سبز از تیره پنیرکیان با ارتفاع ۴ تا ۸ متر که از دانه‌های آن پودر کاکائو و محصولات غذایی مانند کره کاکائو و شکلات تهیه میشود.
درخت کاکائو بومی مناطق گرمسیر آمریکای میانی است و در عرض جغرافیایی ۱۰ تا ۲۰ درجه در شمال و جنوب خط استوا به‌طور طبیعی می‌روید.
امروزه در بسیار از نقاط دنیا درخت کاکائو کشت میشود. کشور ساحل عاج با تولید ۳۷ درصد از مجموع کاکائوی تولیدی در سال ۲۰۱۸، بزرگترین تولیدکنندهٔ کاکائو در جهان است.
ویژگی‌ها درخت کاکائو
برگ‌های این گیاه، ساده و متقابل با طول ۱۰ تا ۴۰ سانتی‌متر و عرض ۲ تا ۸ سانتی‌متر هستند. گل‌ها کوچک به‌طول ۱ تا ۲ سانتی‌متر با کاسبرگ‌های صورتی رنگ هستند که به‌صورت خوشه‌ای، مستقیماً بر روی تنه درخت و شاخه‌های قدیمی می‌رویند.
در بسیاری از گیاهان، عمل گرده‌افشانی، توسط حشراتی چون زنبور عسل، پروانه‌ها و بیدها انجام میگیرد اما گرده‌افشانی کاکائو توسط مگس‌ریزه، حشراتی از زیرخانوادهٔ پشه‌های نیش‌دار انجام میگیرد.
رنگ میوه کاکائو زرد تا نارنجی است. طول آن، ۱۵ تا ۳۰ سانتی‌متر، عرض آن، ۸ تا ۱۰ سانتی‌متر و محتوی ۲۰ تا ۶۰ دانه است که بخش اصلی میوه بوده و از این دانه‌ها کاکائو تولید میشود.
وزن میوه‌های این گیاه در هنگام چیدن نزدیک به ۵۰۰ گرم است. میوه‌ها را پس از چیدن انبار میکنند تا بپوسد و پس از آن دانه‌ها را جمع‌آوری میکنند و به مصرف می‌رسانند.
دانه‌ها حاوی ۴۰ تا ۵۰ درصد چربی، موسوم به کره کاکائو هستند. ماده فعال و محرک موجود در دانه‌های کاکائو، ترکیبی مشابه کافئین با نام تئوبرومین است.
