یاسر احمدوند معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی رمضانی مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران و حسین دیوسالار مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و دبیر شورای عالی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در حاشیه سی‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب دهلی نو با جمعی از استادان زبان فارسی در دانشگاه‌های هند دیدار کردند.
در این دیدار صمیمانه که با حضور رایزن فرهنگی ایران و رئیس مرکز تحقیقات و زبان فارسی در رایزنی ایران در دهلی‌نو برگزار شد، رئیس شورای پاسداشت زبان فارسی پای صحبت‌ها و دغدغه‌های اساتید و فعالان عرصه آموزش و گسترش زبان فارسی در هند نشست. درخواست‌هایی مطرح و پیشنهاداتی داده شد و در نهایت فعالان حوزه زبان فارسی خبر‌های خوشی از حمایت‌ها شنیدند.
اعزام استادان زبان فارسی به هند
در ابتدای مراسم، قهرمان سلیمانی؛ رئیس مرکز تحقیقات زبان فارسی در هند با اشاره به حضور دو ماه پیش غلامعلی حداد عادل؛ رئیس بنیاد سعدی در هند و برگزاری دیداری مشابه با اساتید هندی به مهمترین مطالبات در حوزه زبان فارسی در هند اشاره کرد و گفت: برخی مسائلی که در آن دیدار مطرح شد، در دولت ایران نیز طرح و مسیر اجرای آن باز شده است. دوستان درخواست‌های فراوانی برای اعزام استاد به هند داشتند، سال‌هاست که استاد زبان فارسی به هند نیامده است. طبق مکاتباتی که انجام دادیم به زودی استادی به هند اعزام خواهد شد.
وی افزود: مسأله تهیه منابع تازه زبان فارسی و راه اندازی فروشگاهی برای عرضه کتاب‌های ایران در رایزنی فرهنگی نیز مستمراً پیگیری شده و محموله‌ای از کتاب در راه است که به زودی به هند می‌رسد. از سوی ایران هیچ محدودیتی برای آموزش زبان فارسی وجود ندارد و بهترین نوع بورسیه یعنی بورسیه الف برای فارسی آموزان هندی فراهم شده است.
راه اندازی کتابفروشی در رایزنی فرهنگی ایران در هند
در ادامه، سید اختر حسین استاد دانشگاه جواهر لعل نهرو با بیان اینکه امکان چاپ کتاب فارسی در هند زیاد نیست، گفت: در ایران امکان چاپ این کتاب‌ها فراهم‌تر است. اگر امکان راه‌اندازی یک کتابفروشی در رایزنی فرهنگی فراهم شود کتاب‌ها به سهولت در دسترس استادان قرار می‌گیرد. این موضوع را در جلسه‌ای که با آقای حداد عادل برگزار شد، مطرح کردیم و خدا را شکر می‌بینیم که به صورت جدی دنبال شده است.
وی افزود: وقتی ما از ایران سخن می‌گوییم، منظور فراتر از محدوده تاریخ است. ایرانی که زبان‌های پهلوی و اوستایی نیز در آنها وجود داشته، اما در دانشگاه‌های ما امکان تدریس زبان‌های باستانی وجود ندارد. اگر استادی که متخصص زبان پهلوی و اوستایی باشد به دانشگاه‌های ما اعزام شود به نفع دانش هند خواهد بود.
دوره‌های بازآموزی را به هند بیاورید
در بخش دیگری از این مراسم علیم اشرف؛ استادی دیگر از دانشگاه دهلی خواستار برگزاری دوره‌های دانش افزایی در هند شد و گفت: اگر ما سالی یک مرتبه یک دوره ۱۵ روزه برای بازآموزی زبان فارسی در هند برگزار کنیم، دیگر لازم نیست هر هندی که می‌خواهد فارسی بیاموزد، یک ماه به ایران بیاید. اگر یک استاد اعزام کنید، می‌شود همین جا در خانه فرهنگ این دوره‌ها را برگزار کرد. حتی می‌توان به نوبت در ایالت‌های مختلف این دوره‌ها را برپا یا تکرار کرد.
شمیم الحق صدیقی دیگر استادی بود که در این مراسم صحبت کرد که بر حل دو مساله کمبود کتاب و اعزام استاد تاکید داشت. عرفان اصغری از دانشگاه دهلی نیز با حمایت از طرح برگزاری دوره‌های دانش افزایی در هند گفت: سفر کردن به ایران برای شرکت در دوره‌های دانش افزایی برای دانشجویان هندی دشوار است. اگر ترتیبی اتخاذ شود که برنامه‌های دانش افزایی در همین هند برگزار شود، بسیار ایده ال است.
حضور یک شاعر ایرانی در هند
مهدی باقر خان؛ مدرس زبان فارسی در خانه فرهنگ نیز گفت: اگر قرار شد که استاد به هند اعزام شود، کسی باشد که به شعر توجه کند و یا شاعر باشد، این مایه دلگرمی ما خواهد بود. محمدمهدی خراسانی نیز از دیگر اساتید زبان فارسی در بنیاد سعدی به مشکل نرم افزار‌های آموزشی زبان فارسی اشاره کرد و خواستار تمرکز بیشتر بر حوزه دیجیتال در این موضوع شد.
بلال اصدق معلم خانه فرهنگ دیگر سخنران این نشست بود. اصدق که این روز‌ها در غرفه ایران در نمایشگاه کتاب دهلی نو فعالیت می‌کند، معتقد بود که با برنامه‌هایی، چون حضور در نمایشگاه کتاب دهلی نو می‌توان فارسی را بین عامه مردم آورد.
وی ادامه داد: ما برای برگزاری نمایشگاه کتاب دهلی نو ۱۱ ماه منتظر می‌مانیم به امید اینکه کتاب‌های ایرانی از راه برسد. اگر قیمت این کتاب‌ها مناسب باشد دانشجویان هندی اقبال قابل توجهی نشان خواهند داد. مردم هند تشنه اطلاعات درباره ایران و زبان فارسی هستند. با عرضه کتاب‌هایی درباره فرهنگ ایران ریشه زبان فارسی در هند عمیق‌تر می‌شود.
ضرورت عرضه کتاب‌های زبان فارسی، ادبیات معاصر فارسی در غرفه ایران
در ادامه شریف حسین قاسمی از دیگر اساتید دانشگاه هند با اشاره به حضور وزیر خارجه هند در ایران گفت: هفته گذشته وزیر خارجه ما از ایران دیدن و اعلام کرد فارسی را جزو زبان‌های کلاسیک هند می‌دانیم و این زبان وارد مدارس می‌شود. خوشبختانه اهمیت فارسی در هند موضوعی است که دوستان کتاب‌ها درباره آن نوشته‌اند. انشالله دولت هند یک اقدامی برای آینده زبان فارسی در هند خواهد کرد که سازنده باشد.
وی با اشاره به چاپ کتاب فارسی در هند، ادامه داد: دستگاه چاپ قبل از ایران به هند رسیده بود. در دوره حکومت بریتانیا بود ما کتاب‌ها را چاپ می‌کردیم، حتما نام چاپخانه منشی نولکشور را شنیدید. این بزرگترین چاپخانه در هند و جهان فارسی بود. این چاپخانه هزاران کتاب را مطرح کرد و ناشران از سراسر جهان می‌آمدند و کتاب می‌خریدند. برخی کتاب‌های ارزشمند ایران ابتدا در هند چاپ شد. برای نمونه «فیه ما فیه» اول در هند چاپ شد. اما امروز وضعیت تغییر کرده است. ما کتاب‌های چاپ تازه از ایران در هند نداریم.
قاسمی با بیان این مطلب که ارتباط با ادبیات معاصر امروز ایران در هند کمرنگ است، گفت: در نمایشگاه‌های کتاب بهتر است بیشتر کتاب‌هایی برای زبان فارسی، ادبیات معاصر و امروز ایران آورده شود.
خرید کپی رایت کتاب‌های ایرانی برای ترجمه به زبان هندی
عزیز مهدی؛ شاعر هندی نیز گفت: من در سفر اخیرم به ایران در دیدار‌هایی که در حاشیه جشنواره بین‌المللی شعر فجر داشتم پیشنهاد دادم که کتاب‌هایی از ادبیات معاصر را در نمایشگاه کتاب دهلی‌نو عرضه کنند و حالا شنیدم که این موضوع اجرایی شده است.
وی ادامه داد: بهتر است ما برای چاپ کتاب‌های ایرانی کپی رایت کتاب‌های ایرانی را خریداری کرده و به زبان هندی برگردانیم. متاسفانه ادبیات معاصر ایران به آن صورت در دانشگاه‌های ما تدریس نمی‌شود. دسترسی به کتاب‌ها را می‌توان تا حدودی با سفر به ایران جبران کرد، اما وقتی این کتاب‌ها تدریس نمی‌شوند فایده‌ای ندارد. اخیر کتاب تازه‌ای از شعر‌های ایرانی را ترجمه کرده‌ام و کتاب تازه‌ای با موضوع برگردان داستان‌های کوتاه معاصر ایران به زبان هندی در دست دارم.
بودجه خرید کتاب به زبان فارسی در دانشگاه‌ها هدر می‌رود
در ادامه، چندر شیکهر؛ استاد دانشگاه دهلی و رئیس سابق این دانشگاه گفت: سال‌هاست که ادبیات معاصر هم در دانشگاه دهلی و هم در جواهر لعل نهرو درس داده می‌شود و کارهای پژوهشی بسیاری روی آن انجام شده است. اما مشکل کمبود کتاب‌های ادبیات امروزی است.
وی افزود: دولت هند برخی آثار مربوط به ادبیات فارسی در هند را منتشر کرده است. نهاد‌های دیگر هم حاضرند به محققان کمک کنند، اما حتما کتاب‌هایی از ایران مورد نیاز است که به عنوان کتاب‌های درسی و پژوهشی منبع قرار گیرد. آن هم به یک نسخه یا دو نسخه اکتفا نشود. این نیاز تنها در دهلی‌نو نیست بلکه در شهرهای دیگر هم این نیاز وجود دارد.
شیکهر نیاز به کتاب‌های ادبیات معاصر ایران را جدی دانست و گفت: نمی‌توان به آوردن کتاب با رفتن به ایران فکر کرد. مگر ما هر کدام چند نسخه می‌توانیم بیاوریم؟ دانشگاه‌های ما بودجه خرید یک یا دو نسخه کتاب دارند و ما نمی‌خواهیم کتاب را رایگان بگیریم. بودجه خرید کتاب به زبان فارسی سال‌هاست در دانشگاه‌ها هدر می‌رود. این بودجه باید در راه درست مصرف شود. اگر برای رایزنی فرهنگی یک کتابفروشی ایجاد شود، کتاب‌ها به همه مراکز هند ارسال خواهد شد.
زبان فارسی را اولویت اصلی کار خود می‌دانیم
فریدالدین فرید عصر رایزن فرهنگی ایران در هند با اشاره به استقبال مخاطبان هندی از نمایشگاه کتاب دهلی نو از کتاب‌های سعدی و حافظ گفت: همان طور که انتظار دارید به زبان فارسی توجه شود باید این حق را به سایر هندی‌ها بدهید که کتاب‌های دیگر را هم طلب کنند. یکی از چالش‌های جدی ما در جلسه با بنیاد سعدی این بود که چه کتاب‌هایی و چه تعدادی به هند بیاوریم. تصمیم گرفتیم که از هر کتابی ۳ تا ۴ نسخه بیاید و بعد سفارش‌گیری شود.
وی با بیان این مطلب که ما زبان فارسی را اولویت اصلی کار خود می‌دانیم، ادامه داد: یکی از کار‌هایی که قول می‌دهیم، برگزاری دوره‌های کوتاه مدت در خانه فرهنگ است.
تامین منابع کتابخانه دانشگاه‌های هند
یاسر احمدوند رئیس شورای پاسداشت زبان و ادبیات فارسی نیز در این نشست با بیان این مطلب که در تجربه سفر اول به هند، احساس غریبی ندارم، گفت: فرهنگ مشترک، آداب مشترک و زندگی نزدیک به هم موجب می‌شود ما غریبی نکنیم. یکی از دلایل این موضوع حضور طولانی مدت زبان فارسی در هند است. زبان فارسی به عنوان زبان دیوانی و درباری در هند حضور داشته است. در یک دوره هند پناه شاعران فارسی زبان بوده است. پادشاهان هند آنقدر ادب دوست و ادب پرور بودند که شاعران خوب ایرانی به این سرزمین می‌آمدند.
وی افزود: وظیفه ما در ایران توجه بیشتر به زبان فارسی در هند است. انتظارات، انتظارات درست، خوب و قابل اجراست، با پیگیری‌های آقایان فرید و قهرمان سلیمانی بسیاری از این مسائل قابل اجراست و عملیاتی می‌شود.
احمدوند ادامه داد: بعد از بازگشت به ایران با آقای حداد عادل گفت‌وگویی خواهیم داشت و برای اعزام استاد و راه اندازی دوره‌های آموزشی تخصصی و بازآموزی اقدامات لازم انجام خواهد شد. در طی سال آینده روابط ادبی و فرهنگی ما به هند باید گسترش پیدا کند.
رئیس شورای پاسداشت زبان و ادبیات فارسی از چندین اقدام برای حوزه زبان فارسی در هند خبر داد و گفت: به پیشنهاد آقای قهرمان سلیمانی برای ۱۰ کتابخانه دانشگاهی منابع مورد نیاز را تامین خواهیم کرد. فهرست کتاب‌های مورد نیاز اعلام شود و ما آن را تامین خواهیم کرد. همچنین از چاپ ۱۰ کتاب که اساتید زبان فارسی هند به فارسی تألیف کرده‌اند، حمایت می‌کنیم. این کتاب‌ها در ایران توسط ناشران خوب ایرانی منتشر خواهند شد. همچنین از ۱۰ کتابی که اساتید هندی از ناشران ایرانی انتخاب و به زبان هندی ترجمه کنند حمایت می‌کنیم.
معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: امیدوارم ما در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بتوانیم میزبان جمع خوبی از استادان زبان فارسی هند باشیم.
وی خطاب به مطالبه باقرخان مبنی بر آوردن شاعران ایرانی به هند گفت: در چند روز آینده چند شاعر سرشناس ایرانی به اینجا می‌آیند و این مطالبه برآورده می‌شود. حتما باید این نقص را که حضور ادبیات معاصر در هند کمرنگ است، برطرف کنیم هم با حضور شاعران و هم استفاده از نرم افزار‌هایی که کتاب دیجیتال را عرضه می‌کنند تا شما بتوانید استفاده کنید. ما در ایران چندین پلتفرم عرضه کتاب دیجیتال و صوتی داریم که با آنها رایزنی خواهیم کرد تا امکانی فراهم شود که شما هم بتوانید از خارج از ایران به خرید این کتاب‌ها دسترسی داشته باشید.
