کتابت قرآن کریم سبب گسترش هنر‌ها شد
- می 15th, 2024
- کتاب آموزش زبان
نشست تخصصی قرآن‌پژوهی به همت گالری ترانه باران در فرهنگسرای نیاوران برگزار شد.
این نشست عصر روز جمعه ۲۱ اردیبهشت با همکاری موسسه فرهنگی هنری صبا (وابسته به فرهنگستان هنر) با حضور علاقه‌مندان به هنر خوشنویسی و در راستای اهداف پژوهشی نمایشگاه روایت باران که از ابتدای اردیبهشت در فرهنگسرای نیاوران برپا شده است، برگزار شد.
در این نشست، غلامرضا راهپیما عضو کمیته تخصصی هنرهای سنتی فرهنگستان هنر به بازخوانی مصحف شریف به خط کوفی اثر عثمان بن وراق غزنوی که یکی از شاهکار‌های خوشنویسی دوره غزنویان است و در حال حاضر در موزه توپقاپی ترکیه نگهداری می‌شود پرداخت و بهنام زنگی، رئیس موسسه فرهنگی هنری صبا درباره کلام وحی در آثار خوشنویسان ایرانی سخنرانی کرد.
بهنام زنگی درباره کلام وحی در هنر ایرانی و آثار هنرمندان ایرانی گفت: اگر نگاهی به تاریخ پیش از اسلام داشته باشیم خواهیم دید که ایرانیان جزو معدود ملت‌هایی بودند که از ابتدا یکتا پرست بودند. این یکتا پرستی با ورود اسلام و کلام هنر هر چند صورت جدیدی به خود گرفت، اما در واقعیت آنچه که به عنوان قوانین اسلامی می‌شناسیم، ترکیبی است از آموزه‌های اسلام و آنچه که در حکمت خسروانی یا یکتاپرستی ایرانیان ریشه داشته است. آنچه که در هنر اسلامی جستجو می‌کنیم، بخش غالبی از آن پیش از اسلام هم وجود داشته است. اصولاً یکتاپرستی ایرانی‌ها باعث این شد که ما از بیراهه رفتن در هنر پرهیز کنیم، به همین دلیل است که امروز میراث هنری ما جزو فاخرترین و برجسته‌ترین دستاورد‌های بشری است.
او با اشاره به نگاه هستی‌شناسانه به مقوله هنر در فرهنگ ایرانی بیان کرد: اگر بخواهیم تعریف رایج از هنر داشته باشیم، باید ببینیم ارتباط هنری که در ایران وجود داشته و به پایداری رسیده با مسئله هستی‌شناسی انسان ایرانی چیست؛ ادبیات می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد؛ و زمانی که ما مرتب در ادبیات این پرسش محوری و سرنوشت ساز را مطرح می‌کنیم که برای انسان ایرانی مهم است که «از کجا آمده‌ام آمدنم بهر چه بود» این نشان می‌دهد که منظر ادبیات و هنر ما یک منظر هستی‌شناسی است و پرسش‌های عمیق و بنیادین در آن مطرح است. خیلی درگیر مسایل رایج و روزمره نیست. پایداری هنر ما هم ناشی از همین مساله است. این هنر بعد از ورود اسلام با حکمت اسلامی و آیین اسلامی عجین می‌شود و این سوال پاسخ‌های جدیدی به خود می‌گیرد.
رئیس موسسه فرهنگی هنری صبا درباره اهمیت خط و خوشنویسی و همچنین بهره‌گیری از این هنر در کتابت قرآن گفت: در فرهنگ ایرانی خط به چند اعتبار برای ایرانیان اهمیت پیدا کرد. خط به واسطه شکل‌های قراردادی بی‌نهایتی که داشت، می‌توانست بسیار برای آفرینش و ابداع موثر واقع شود. نکته دوم قرآن بود. قرآن به عنوان متن مقدس در ایران رواج پیدا کرده بود و اسماء الهی و خود قرآن به عنوان متن کلام باعث شده بود که مشوق‌های لازم برای گرایش هنرمند ایرانی به خط فراهم شود. ایران یکی از بزرگترین کانون‌های ادبیات دنیاست و این گنجینه ارزشمند ادبیات ایران توجه هنرمند ایرانی را به خط دوباره دوچندان می‌کرد و این شد که ما جریان جدیدی از هنر را در ایران خلق کردیم که مایه و پایه اصلی آن خط بود.
او درباره استفاده از خط برای کتابت قرآن اظهار کرد: کلام وحی شکل جدیدی از متن را در اختیار ما قرار داد. نگاه جدیدی به حروف داشت که آمیخته به تقدس و اکرام بود و باعث شد خط به شکل جدی وارد هنر ما شود و میراث تمدنی ما در حوزه هنر عامل جدیدی به نام خط پیدا کند.
غلامرضا راهپیما درباره ارتباط میان ادبیات و کلام وحی گفت: تمام شعرا و ادبا و بزرگان نام‌آور ایران در حوزه ادبیات فارسی بر این اصل معتقدند که کلام وحی زمینه‌ساز فرهنگ غنی ادبیات فارسی بوده است. به طوری که در کلام شعرای بزرگی مثل سعدی و حافظ می‌بینیم که تمام محفوظات بشری در حوزه ادبیات به کلام وحی ربط دارد. در بسیاری از آیات قرآن می‌توان نثر آمیخته به نظم بسیار دقیق را می‌توان مشاهده کرد. در تمدن اسلامی این موضوع قابل توجه است که جلوه‌های هنری متضمن نگرش عمیقی بوده که به محتوای کلام وحی بستگی داشته است و ادیبان اندیشمندان و هنرمندان در اعجاز ادبی قرآن کریم اتفاق نظر دارند. کتابت قرآن کریم باعث گسترش هنرهای فراوانی شده است که در ارتقای اندیشه بشری نقش بسزایی داشت چ به زیباترین شکل ممکن ارایه شد.
او همچنین، با اشاره به برگزاری نمایشگاه «روایت باران» از مدیرمسئول نگارخانه ترانه باران که برگزار کننده این نمایشگاه بود تشکر کرد و گفت: از اینکه چشمان ما را به ضیافت این آثار زیبا دعوت کردید بسیار سپاسگزارم، بخش خصوصی تمام تلاشش را کرد که برای نخستین بار بتواند نمایشگاهی را از آثار خوشنویسان ایران به نمایش بگذارد، در این زمینه دولت هم باید با حمایت بخش خصوصی زمینه برگزاری رویداد‌ها و نمایشگاه‌های وسیع‌تری را فراهم کند.
در بخش دیگری از برنامه، غلامرضا راهپیما عضو کمیته تخصصی هنرهای سنتی فرهنگستان هنر، به تحلیل و بازخوانی یک اثر قرآنی پرداخت و درباره این اثر ارزشمند که در حال حاضر در موزه توپقاپی ترکیه نگهداری می‌شود، بیان کرد: این اثر یکی از شاهکار‌های خوشنویسی دوره غزنویان است که کتابت و تذهیب آن توسط عثمان ابن وراق غزنوی انجام شده است و در سده‌های نخستین اسلام کتابت شده است.
راهپیما در مورد اهمیت این اثر و جزئیات موجود در آن توضیحات تخصصی و مفصلی ارائه کرد و در بخشی از سخنانش با اشاره به تاریخچه کتابت گفت: تاریخ ایران شاهد اتفاقات قابل توجهی در حوزه نوشتار بوده که یکی از آنها کاغذ است، بنیان کاغذ در سمرقند و بخارا در دوره تیموری و انتقال آن از طریق جاده ابریشم به اروپا اتفاق بزرگی است که بعد از نگارش کلام وحی، اروپاییان هم به مرور از کاغذ استفاده کردند و کتاب انجیل و تورات را به نگارش در آورند، کلام وحی توسط مسلمانان به زیباترین شکل ممکن در حوزه کتاب آرایی در تمدن ایران مطرح بوده و خواهد بود.
راهپیما با تشریح تاریخچه و پیشینه خطوط در تاریخ خوشنویسی ایران و جهان به تحلیل اثر به جا مانده از عثمان ابن وراق غزنوی پرداخت.
نمایشگاه هنرهای قرآنی و خوشنویسی «روایت باران» تا پایان اردیبهشت در فرهنگسرای نیاوران دایر است.
منبع: خبرگزاری مهر به نقل از روابط‌عمومی نگارخانه ترانه باران،
