نشانه های کم آبی بدن و خطرات آن + راه های درمان کم آبی بدن
- سپتامبر 16th, 2023
- کتاب آموزش زبان
نشانه های کم آبی بدن و خطرات آن + راه های درمان کم آبی بدن
در اینبخش نشانه های کم آبی بدن و خطرات آن برای سلامتی را بررسی می کنیم. کم آبی بدن یا یا دهیدراسیون بیشتر در فصول گرم بـه وجود می‌آید اما انسان در فصل های سرد سال هم می تواند دچار کم آبی بدن شود. دهیدراسیون باعث کم شدن مایعات خون و همچنین فقر اکسیژن در سلول های بدن می شود. اگر زیاد عرق می کنید یا دفع ادرار بیش از حد دارید ممکن اسـت بـه کم آبی بدن دچار شوید.
شـما ممکن اسـت با تعریق زیاد، دفع ادرار بیش از حد، یا بدلیل بیماری و مصرف داروهای خاصی، دچار کم آبی بدن یا دهیدراسیون شوید. تمام این عوامل درکنار عدم جبران آب از دست رفته، کم آبی بدن در نوزادان، کودکان و بزرگسالان را تشدید میکند کـه عوارض خطرناکی رابه دنبال دارد. خصوصا کم آبی در بارداری کـه هم برای مادر و هم برای جنین بسیار خطرناک اسـت.
علایم کم آبی بدن
بسیار مهم اسـت کـه علایم کم آبی بدن رابه موقع تشخیص دهید. برخی اوقات ممکن اسـت احساس خوبی نداشته باشید یا متوجه تغییراتی در پوست خود شوید؛ مثل خشکی یا کاهش انعطاف‌پذیری «مثلاً بعد از نیشگون گرفتن پوست بـه حالت قبل باز نگردد یا بـه کندی صاف شود».
کم آبی بدن نوزاد میتواند با پایین آمدن نیاز بـه تعویض پوشک مشخص شود. با توجه نکردن بـه کم آبی بدن ممکن اسـت علائم بیشتری ظاهر شود. مهم ترین علایم کم آبی و از دست دادن آب بدن شامل موارد زیر اسـت.
= سرگیجه
= سردرد
= خشکی دهان
= خشکی مجرای بینی
= ضعف
= حالت تهوع و حتی استفراغ
= پوستی کـه بعد از کشیدن بـه حالت قبل باز نگردد
= تیره شدن رنگ یا شدید شدن بوی ادرار و سوزش ادرار
علایم کم آبی بدن در کودکان
مهم ترین علایم کم آبی بدن در کودکان شامل این موارد اسـت.
= خشکی دهان و زبان
= اشک نریختن بـه هنگام گریه
= عدم نیاز بـه تعویض پوشک بعد از ۳ ساعت
= گود رفتن چشم‌ها یا لپ‌ها
=تب بالا
= کج خلقی و بی‌حوصلگی
= پوستی کـه بعد از کشیدن بـه حالت قبل بازنگردد
علایم کم آبی بدن در میان سالان
علائم کم آبی بدن در میانسالان ممکن اسـت با افراد بالغ و کودکان متفاوت باشد. داروهایی کـه میانسالان و کهنسالان استفاده می کنند بیشتر باعث کم آبی بدن آنها می شود.
یکی از علائم بسیار مشخص و رایج در میانسالان، کاهش حالت کشسانی پوست اسـت کـه هنگام نیشگون گرفتن یا کشیدن پوست، پوست خیلی دیر بـه حالت اولیه برمی‌گردد.
دلایل کم آبی بدن
کم آبی بدن همیشه بـه این علت اسـت کـه در مقایسه با میزان آب دریافتی میزان بیشتری آب ازبدن خارج میشود. بدن از ۳ طریق آب خودرا از دست می دهد؛ تعریق، ادرار و مدفوع. عرق کردن بر اثر فعالیتهای ورزشی، گرما یا هردو اتفاق می‌افتد. البته عده ای از داروها هم میتوانند تعریق را افزایش دهند.
تنفس شدید هنگام ورزش کردن وقتی کـه تنفس‌های بریده بریده دارید می تواند میزان قابل توجهی آب را ازبدن خارج کند. میزان زیادی از آبی کـه فکر میکنید هنگام ورزش کردن توسط تعریق ازبدن خارج می شود را درواقع با تنفس شدید از دست می دهید. دفع زیاد ادرار نیز میتواند بـه سرعت باعث کم آبی بدن شود. بعضی از دلایل رایج افزایش دفع ادرار عبارتند از:
مصرف قرص‌هایی کـه با آب خورده می شوند، برخی نوشیدنی‌ها و بیماری‌هایی مانند دیابت. مشکلات گوارشی مانند اسهال یا استفراغ کـه در فصل تابستان بین افراد در سنین مختلف بسیار رایج اسـت نیز باعث از دست دادن میزان زیادی آب بدن می شود. درصورت داشتن این دو علامت باید بدانید کـه بدن شـما هیچ آبی جذب نمیکند.
درمان کم آبی بدن
بهترین درمان کم آبی بدن جلوگیری ازآن اسـت؛ با نوشیدن آب و مایعات و خوردن غذا بـه اندازه کافی آب جذب کنید. تمام آبی کـه شـما در طول روز دریافت می کنید «تمام مایعات و غذاها شامل آب، قهوه، شیر، سوپ، آبمیوه و غیره» باید چیزی حدود نیم گالن باشد.
وقتی کمبود آب بدن و دهیدراسیون بـه جایی میرسد کـه علایم عنوان شده را نشان می دهد، ممکن اسـت دیگر نتوانید فقط با آب این کمبود را جبران کنید و خوردن آب بـه تنهایی کافی نیست. کم آبی بدن زمانی رخ میدهد کـه بدن شـما میزان زیادی «مایعات» و «الکترولیت» «پتاسیم و سدیم نمک» را از دست می دهد. جالب اسـت بدانید کـه «آب» با این‌کـه در کم آبی بدن بسیار موثر اسـت، فاقد الکترولیت اسـت.
برای جبراین میزان الکترولیت از دست رفته، می توانید از غذا های آبکی مانند سوپ، آبگوشت، سبزیجات و نوشیدنی‌هایی مانند آب میوه استفاده کنید تا میزان پتاسیوم بدن خود رابه حد طبیعی افزایش دهید. کم آبی بدن خصوصا در کودکان بسیار خطرناک اسـت و ممکن اسـت در عرض چند روز باعث مرگ آنها شود. همین‌طور کم آبی در بارداری میتواند خطرات غیر قابل جبرانی برای کودک و مادر در پی داشته باشد.
برای کودکان پزشکان اغلب مکمل‌های خوراکی را توصیه می کنند کـه طبق معمول میتوانید از داروخانه‌ها بدون نیاز بـه نسخه دکتر تهیه کنید؛ مکمل‌هایی مانند پدیالیت «Pedialyte»، سرالیت «Ceralyte» و اینفالیت «Infalyte». عدم درمان کم آبی می تواند منجر بـه شوک بدن شود. اگر بیماری کـه دچار کم آبی بدن شده اسـت فشار خون پایین یا نبض ضعیفی داشته باشد باید از طریق تزریق وریدی بـه او مایعات برسانند.
در ادامه همین بحث خطرات کمبود آب برای بدن و راه‌های تامین آن
کمبود آب در بدن افراد ساکن کره‌ی زمین بـه مرحله خطرناکی رسیده اسـت. تعداد زیادی از افراد علیرغم عدم وجود علائم ظاهری از کم آبی مفرط در بافت‌های بدنی رنج می برند. این مشکل در مناطق گرمسیر ودر فصل تابستان نمود بیشتری پیدا می کند و ممکن اسـت ضایعات جبران ناپذیری رابه دنبال داشته باشد.
مطالعه‌ای کوتاه در مورد خطرات و عواقب کمبود آب در بافت‌های حیاتی، بـه ویژه در افراد مسن و افرادی کـه در مناطقی با آب و هوای گرم زندگی میکنند نشان میدهد زنده ماندن این افراد در تعداد زیادی از مواقع چیزی شبیه بـه یک معجزه اسـت. تعداد زیادی از مـا هیچ اطلاعی از اثرات مخربی کـه کم آبی بدن روی بهداشت و سلامت جسم و روح مـا می گذارد نداریم. بدن مـا برای ادامه‌ی حیات نیاز بـه حجم قابل توجهی آب قابل شرب و سالم دارد.
این آب علاوه بر راه‌های معمول میتواند از طریق نوشیدنی‌های دیگر و منابع غذایی گیاهی بهره‌مند از آب نهفته تامین شود. باید توجه کرد حتی باوجود آب پاکیزه، بسته بندی شده و ارزان‌قیمتی کـه امروزه در معرض اکثر افراد قرار دارد، هنوز تعداد زیادی از مـا میزان آبی کـه برای بدن‌مان لازم اسـت را نمی نوشیم و بـه گواهی تعداد زیادی از پزشکان نتیجه‌ی نرساندن آب کافی بـه بدن بـه‌ویژه در فصل گرم سال صدماتی جبران ناپذیر خواهد بود.
اما خبر خوب برای افرادی کـه نگران کمبود آب در بدن خود هستند این اسـت کـه برای رساندن آب کافی بـه بدن راه‌هایی بـه‌جز نوشیدن آب خالص هم وجوددارد. مطالعات در جوامعی کـه منابع محدود آب آشامیدنی دارند نشان می دهد کـه میتوان در عین مقابله با کم‌آبی با استفاده از منابع غذایی کـه در خود آب ذخیره کرده‌اند آب مورد نیاز بدن را تامین کرد.
تحقیقات نشان داده‌اند مواد غذایی گیاهی مانند میوه‌ها، سبزیجات و دانه‌ها خوراکی منبع سرشاری از آب هستند. آب موجود دراین نوع خوراکی‌ها کـه بـه gel water مشهور اسـت، منبعی سالم و خالص از آب اسـت کـه درصورت مصرف این منابع توسط انسان بـه صورت آرام جذب شده و مورد استفاده‌ی اعضای بدن قرار میگیرد.
باوجود اینچنین غذاها باید بخاطر داشت کـه همان گونه نوشیدن آب بـه میزان کافی بعنوان ساده ترین راه رساندن آب بـه بدن اهمیتی فوق‌العاده زیاد دارد. هرچند بدن مـا جامد اسـت، اما ۷۵ درصد وزن مـا را در دوران کودکی و جوانی تنها آب تشکیل می دهد. این رقم ممکن اسـت در کهنسالی تا ۵۵ درصد وزن بدن کاهش پیدا کند. سوخت و ساز بدن مـا بـه شدت بـه آب وابسته اسـت.
شرط زنده ماندن سلول‌های حیاتی وجود میزان قابل توجهی آب اسـت. آب وظیفه‌ی حمل و نقل مواد غذایی، تنظیم دمای بدن و حرکت روان مفاصل و اندام‌ها را در بدن مـا بر عهده دارد. علاوه بر این ها ساختار سلول‌ها و بافت‌ها و همچنین کارکرد صحیح رگ‌های خونی و عملکرد قلب توسط آب حفظ می شود. هر انسان تنها سه تا چهار روز می تواند کمبود آب مفرط در بافت‌های بدنی خودرا تاب بیاورد.
اما باید بـه این نکته توجه کرد کـه مـا تنها برای زنده ماندن بـه آب احتیاج نداریم و این مایع حیاتی می تواند تا حد زیادی کیفیت زندگی مـا را هم ارتقا بدهد. کم آبی بدن میتواند دلیل ناراحتی‌های بسیاری مانند خستگی، کم شدن اشتها، ضعف در اثر گرما، سرگیجه، یبوست، سنگ کلیه یا حتی کاهش مرگ‌بار فشار خون شود.
علاوه بر اینها کمبود آب می تواند اثرات ناخوشایند مغزی و رفتاری مانند تغییر خلق و خو، گیجی بیش از حد، بی‌توجهی بـه محیط و ضعیف شدن حافظه رابه دنبال داشته باشد. بـه گفته‌ی محققان از دست دادن تنها ۱ تا ۲ درصد آب بدن میتواند عملکرد شناختی مغز رابه طرز محسوسی کاهش دهد. بدن آدمی بـه صورت مداوم از طریق پوست، ریه‌ها، کلیه‌ها و دستگاه گوارش آب از دست میدهد.
بـه عبارت دیگر، عرق کردن، تنفس و دفع مسیرهای اصلی از دست دادن آب محسوب میشوند. بهمین دلیل میزان مایعات مورد نیاز در هر فرد با فرد دیگر متفاوت اسـت. اما همین تفاوت فردی هم میزانی ثابت نیست و بـه نسبت سن، جنسیت و اقلیمی کـه فرد در آن ساکن اسـت تغییر می کند. تعداد زیادی از مـا با فعالیتهای روزانه عادی بطور معمول ۱ لیتر آب «چیزی درحدود ۴ لیوان» در شبانه روز می نوشیم.
اما افرادی با فعالیت بدنی بیشتر یا افرادی کـه بـه صورت مرتب و حرفه‌ای بـه ورزش میپردازند بسیار بیشتر از این میزان بـه آب احتیاج دارند. باید بخاطر داشت عملکرد بدنی افرادی کـه فعالیت زیادی دارند، درصورت نوشیدن آب بـه میزان ناکافی یا صرفا نوشیدن مایعات شیرین برای رفع تشنگی در بلند مدت دچار افت شدید خواهد شد.
بنابراین اگر در حال برنامه‌ریزی برای تمرین‌های شدید ورزشی و یا انجام کار فیزیکی خارج از منزل دریک روز گرم هستید، بهتر اسـت در آغاز روز بخش قابل توجهی از آب مورد نیاز خودرا بنوشید. اما بـه یاد داشته باشید کـه نوشیدن آب در ساعات آغازین روز بـه هیچ وجه شـما را از خطر کم آبی بدن در طول مدت فعالیت روزانه مصون نمی کند. یک راه ساده «و البته نه کاملا قابل اعتماد» برای خاطرجمعی از وجود آب مورد نیاز بدن، کم‌رنگ بودن ادرار اسـت.
برای رساندن آب مورد نیاز بـه بدن خود تنها بـه اصلی‌ترین نشانه‌ی آن، یعنی تشنگی نباید اعتماد کنید. همواره باید نوشیدن آب رابه صورت مرتب در حین روزهای گرم ودر زمان فعالیتهای بدنی در برنامه‌ی خود قرار دهید. بارها شنیده‌ایم کـه هر انسان بالغ روزانه بـه هشت لیوان بزرگ آب احتیاج دارد. توصیه‌ای کـه تعداد زیادی از مـا آنرا جدی نگرفته یا بـه سادگی فراموش میکنیم.
خوشبختانه جدید ترین تحقیقات نشان می دهند کـه بدن مـا میتواند بخش قابل توجهی از آب مورد نیاز خودرا از مایعات دیگری کـه روزانه مصرف می کنیم تامین کند. مایعاتی مانند چای، قهوه و نوشیدنی‌های سرد می توانند بـه بدن مـا برای تامین آب مورد نیاز خود کمک کنند. همان طور کـه در ابتدا گفتیم تعداد زیادی از منابع غذایی گیاهی هم آب نهفته‌ی درون پیکره‌ی خودرا در اختیار سلول‌های بدن مـا میگذارند.
کارشناسان تغذیه بیش از بیست نوع میوه و سبزیجات راکه ساختمان سلولی‌شان از حجم متنابهی آب تشکیل شده و می توانند مقدار قابل توجهی آب بـه بدن مـا برسانند را نام برده‌اند. دراین میان خیار با ۹۶.۷ درصد و انگور با ۸۱.۵ درصد آب در صدر این جدول قرار گرفته‌اند. میوه‌ها و سبزیجات دیگری هم دراین فهرست هستند کـه علاوه بر طعم فوق‌العاده میتوانند کمبود آب در بدن را تا حد زیادی جبران کنند.
بنظر میرسد تامین آب از طریق منابع غذایی گیاهی در آینده‌ی نزدیک بـه صورتی جدی تر تبلیغ و ترویج شود. این شیوه علاوه بر رساندن مایعات و پیش گیری از کم آبی بدن میتواند بخشی از رژیم غذایی افراد را بر عهده گرفته و خطر چاقی و اضافه وزن را بعنوان یکی از بزرگ ترین خطراتی کـه سلامتی بشر معاصر را تهدید میکند کاهش دهد.
دریافت مایعات مورد نیاز و رفع کمبود آب در بدن از طریق غذا های گیاهی میتواند بـه کاهش آلودگی هم کمک قابل توجهی بکند. استفاده از آب‌های آشامیدنی بسته بندی شده در بطری‌های پلاستیکی طی چند دهه‌ی اخیر بـه شدت افزایش یافته و آلودگی حاصل از این بطری‌ها تبدیل بـه خطری بسیار جدی برای آینده‌ی زمین شده اسـت. درسال ۲۰۱۷ تنها در ایالات متحده بیش از ۵۰ میلیارد بطری پلاستیکی آب تولید شد و بـه مصرف رسید.
این تعداد بطری پلاستیکی کـه بی شک میزان مصرف جهانی آن عددی بسیار بالاتر از انچه کـه در ایالات متحده مصرف می شود خواهد بود، هم اکنون هم سلامت کره‌ی زمین را شدیدا تهدید می کند. بـه هرحال مـا بـه صورت روزانه برای سلامتی خود نیاز بـه آب تمیز و مطمئن برای نوشیدن داریم.
کارشناسان توصیه می کنند در صورتی کـه بـه سلامت آب لوله‌کشی محل زندگی خود خاطرجمعی ندارید یا طعم این آب مطابق سلیقه‌ی شـما نیست با نصب یک تصفیه‌کننده‌ی خانگی آب کـه اینروزها باکیفیت و توانایی‌های فوق العاده در معرض قراردارند، آب آشامیدنی مورد نیاز خودرا تهیه کنید. هرچند کمبود آب ممکن اسـت سلامتی شـما را تهدید کند، اما بطری‌های پلاستیکی هم خطر بزرگی برای خانه‌ی اصلی مـا، زمین بـه‌وجود می‌آورند.
